2025 оны 9-р сарын 19-ний энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Сүүлийн үед хиймэл оюун ухаан (AI) боловсролын салбарт нэвтэрч, сургалтын уламжлалт арга барилыг эрс өөрчилж байна. Энэхүү технологийн хувьсал нь оюутнуудын суралцах арга барил, хичээлийн ёс зүйн хэм хэмжээ, багш нарын бэлэн байдалд хэрхэн нөлөөлж буйг өнөөдрийн дугаартаа онцолж байна. Бид оюутнуудын AI хэрэглээний өсөлт, үүнтэй уялдан гарах ёс зүйн асуудлууд, мөн боловсролын мэргэжилтнүүд энэхүү шинэ эринд хэрхэн бэлтгэгдэх шаардлагатай талаарх гурван чухал сэдвийг хөндөх болно.
Оюутнуудын дундах хиймэл оюун ухааны хэрэглээний өсөлт
Үүсгэгч хиймэл оюун ухаан нь эрдэм шинжилгээний амьдралд хурдацтай нэвтэрч, оюутнуудын дунд өргөн тархсан хэрэглээ болоод байна. Сүүлийн үеийн судалгаагаар АНУ-ын коллежийн оюутнуудын 90% нь хичээлийн зорилгоор AI ашиглаж байсан бол дэлхийн 16 орны оюутнуудын 86% нь хиймэл оюуныг сургалтын үйл ажиллагаандаа тогтмол нэвтрүүлсэн нь тогтоогджээ. Энэхүү хурдацтай өсөлт нь технологийн өмнөх өөрчлөлтүүдээс давж, оюутны суралцах арга барилд суурь өөрчлөлт гарсныг илтгэж байна. Гэвч энэ нь зөвхөн хууран мэхлэх хэрэгсэл болсонгүй. Оюутнууд хиймэл оюуныг голчлон суралцах үйл явцыг дэмжигч, хувийн туслах байдлаар ашиглаж байна. Тухайлбал, нарийн төвөгтэй ойлголтыг тайлбарлуулах (58%), нийтлэл уншуулж хураангуйлуулах (48%), судалгааны ажлын санаа олох (41%) зэрэгт өргөнөөр ашигладаг аж. Оюутнуудын дийлэнх нь AI-г "24 цагийн хувийн багш" гэж үзэн, хичээлийн бус цагаар шуурхай, хувь хүний хэрэгцээнд тохирсон дэмжлэг авахад ашиглаж байна. Гэсэн хэдий ч багш нар уламжлалт даалгаврын арга барилаа эргэн харж, зарим тохиолдолд бичгийн ажлыг танхимд хийлгэх зэргээр хичээлийн шударга байдлыг хангах арга хэмжээ авч эхэлжээ. Оюутнуудын тал хувь нь AI ашиглахдаа хууран мэхэлсэн хэрэгт буруутгагдахаас эмээдэг тул боловсролын байгууллагууд AI-н талаарх ойлголтыг нэмэгдүүлэх, тодорхой бодлого боловсруулах, багш нарыг энэ технологид сургах нь ирээдүйн ажиллах хүчинд шаардлагатай дижитал ур чадварыг олгоход чухал байна.
Хичээлийн ёс зүйг боловсролын өөрчлөлтөд сахин хамгаалах нь
Хичээлийн ёс зүй нь боловсролын итгэлцлийн үндэс суурь бөгөөд эрдэм шинжилгээний бүхий л үйл ажиллагаанд шударга, ёс суртахуунтай хандах амлалтыг илэрхийлдэг. Энэ нь эзэмшсэн мэдлэг, ур чадвар нь тухайн хувь хүнийх гэдгийг баталгаажуулж, суралцах орчинд итгэлцэл, хүндэтгэл, оюуны өсөлтийг дэмждэг. Боловсролын байгууллагууд оюутан, багш, ажилтнуудад эдгээр стандартыг мөрдүүлэх зорилгоор хичээлийн ёс зүйн иж бүрэн бодлогыг бий болгодог. Уг бодлого нь оюуны өмчийн хулгай, хууран мэхлэлт, хуурамч мэдээлэл ашиглах зэрэг зөрчлүүдийг тодорхойлж, зөрчил гаргасан тохиолдолд хүлээлгэх хариуцлагыг нарийвчлан заадаг. Үүсгэгч хиймэл оюуны хурдацтай хөгжил нь хичээлийн ёс зүйд шинэ сорилтуудыг авчирсан. Их дээд сургуулиуд AI-н зохисгүй хэрэглээнээс урьдчилан сэргийлэх, түүнийг эрдэм шинжилгээний ажилд зөвшөөрөгдөх хэмжээнд нэгтгэх талаар бодлогоо шинэчлэн боловсруулж байна. Үндсэн зарчмуудад: AI ашиглахаасаа өмнө багшаасаа зөвшөөрөл авах, AI-р бүтээсэн контентыг өөрийнх мэтээр эх сурвалжгүй оруулахгүй байх, AI-н гаргасан баримт, эх сурвалжийг нягтлан шалгах, хэрэв AI ашиглахыг зөвшөөрсөн бол ямар хэрэгсэл, ямар заавар ашигласнаа тодорхой иш татах зэрэг багтана. Эдгээр бодлогыг дагаж мөрдөхгүй бол даалгаврын оноо хасахаас эхлээд сургуулиас хасах хүртэл ноцтой үр дагаварт хүргэж болзошгүй юм.
Боловсролын мэргэжилтнүүдийн бэлэн байдал: Ирээдүйд бэлэн, тэсвэртэй мэргэжилтэн бэлтгэх нь
Боловсролын салбар тасралтгүй хувьсан өөрчлөгдөж, багш мэргэжилтнүүдэд шинэ, нарийн төвөгтэй шаардлагуудыг тавьж байна. Хиймэл оюун ухаан зэрэг дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэхээс эхлээд оюутнуудын сэтгэцийн эрүүл мэндийн хэрэгцээг хангах хүртэл багш нарыг иж бүрэн бэлтгэх нь урьд өмнөхөөс илүү чухал болжээ. Гэвч судалгаагаар багш бэлтгэх олон хөтөлбөр хэт олон санаачилгыг нэг дор хэрэгжүүлэхийг оролдсоноос гүнзгий, тогтвортой өөрчлөлт хийхийн оронд өнгөцхөн үр дүнд хүрдэг байна. Жинхэнэ ахиц дэвшилд хүрэхийн тулд багш бэлтгэх хөтөлбөрүүд "тэргүүлэх чиглэлээ тодорхойлох" зарчмыг баримтлах ёстой. Энэ нь цөөн хэдэн чухал өөрчлөлтөд анхаарлаа төвлөрүүлж, тэдгээрийг стратеги төлөвлөгөөний дагуу үе шаттайгаар хэрэгжүүлэхийг хэлнэ. Өнөөгийн нийгэмд багш нарыг бэлтгэхэд онцгой анхаарах хоёр чухал чиглэл бол оюутны сэтгэцийн эрүүл мэнд ба хиймэл оюуны мэдлэг юм. Багш нар оюутнуудын сэтгэл зүйн хэрэгцээг тодорхойлж, дэмжлэг үзүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг ч ихэнх нь энэ чиглэлээр албан ёсны сургалтад хамрагдаагүй байдаг. Нөгөөтэйгүүр, AI нь боловсролд хувьсгал хийх боломжийг олгохын зэрэгцээ томоохон сорилт дагуулж байна. Багш нар AI-н технологийн мэдлэгээс гадна түүний ёс зүйн асуудал, хүн төвтэй сурган хүмүүжүүлэх арга барилыг эзэмших шаардлагатай. AI нь багшийг орлох бус, харин тэдний зөвлөгч, чиглүүлэгчийн үүргийг нэмэгдүүлэх хэрэгсэл байх ёстой. Эцсийн дүндээ, багш нарыг ирээдүйд бэлтгэх нь тодорхой зорилготой, төвлөрсөн, уян хатан хандлагыг шаарддаг.
Дээр дурдсан гурван сэдэв нь хиймэл оюун ухаан боловсролын салбарт хэрхэн гүнзгий нэвтэрч буйн тод жишээ юм. Оюутнууд энэ технологийг сургалтын туслах болгон ашиглаж байгаа энэ үед хичээлийн ёс зүйн ойлгомжтой дүрэм, мөн энэхүү шинэчлэлтийг удирдан чиглүүлэх чадварлаг багш нарын үүрэг нэн чухал болж байна. Disruptor Ai Lab нь "Ai Монголд хөгжихийн төлөө. Далайд дусал нэмэр!" уриан дор Монголын оюутан, залуусыг хиймэл оюуны эрин үед бэлтгэхэд чиглэсэн сургалт, үйлчилгээг санал болгодог. Манай сургалтын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл вэбсайт дахь хиймэл оюуны чатботоос асууж, зөвлөгөө аваарай.
Эх сурвалжууд
- Deans for Impact – How ed-prep programs can strengthen new teacher retention through mentorship and induction
- Digital Watch Observatory – Educators rethink assignments as AI becomes widespread
- EdPrep Partners – EdPrep Insight - The Prioritization Imperative: How Programs Make Change Stick
- Fast Company – Most students are using AI to enhance learning, not outsource it, research shows
- Forbes – 90% Of College Students Use AI: Higher Ed Needs AI Fluency Support Now
- Harvard University Library – Academic Integrity
- International Task Force on Teachers for Education 2030 (Teacher Task Force) – Promoting and protecting teacher agency in the age of artificial intelligence
- Modesto Junior College Library – AI & Academic Integrity
- The Academic – Exploring Teacher Preparedness for Mental Health and Well-being in Schools
- The Guardian – How AI is undermining learning and teaching in universities
- Turnitin – Academic integrity in the age of AI: Updating your academic integrity policy
- Turnitin – What 2025 generative AI trends reveal about student behavior
- UC Santa Cruz – Academic Misconduct
- YouTube – What is Academic Integrity?